Coaching en rationeel emotieve therapie RET

Ik werd gevraagd 0m een presentatie te geven over Coaching en rationeel emotieve therapie RET (Rationeel Emotieve Therapie). Het bedrijf wilde graag meer weten hoe ze dit kunnen toepassen in hun de praktijk. De doelgroep betrof managers die een coachende rol hebben. Zo heb ik heel zorgvuldig een aantal interessante praktijkvragen bedacht en deze ter voorbereiding gestuurd voordat de sessie starten. Vragen die veel gesteld worden door de bedrijven en mensen die met RET willen werken en die dit willen toepassen in hun praktijk.

1. Welke mensen komen naar u toe voor een cursus of RET behandeling?

Een RET Behandeling werkt het best met werknemers met psychische klachten. Dit kunnen klachten zijn zoals werkstress, overspannenheid of burnout. Maar ook depressie, verliesverwerking of trauma. Deze laatste vergen dan wel meer ervaring en andere kennis erbij om dit goed op te kunnen pakken.

2. Wat zijn volgens u de voor en nadelen van RET behandelingen ?

Nadelen:

In de therapie wordt natuurlijk juist ingezoomd op de problemen die je wilt aanpakken. Stel je bent bang voor spinnen. Je weet vaak 100% zeker dat als jij die kamer in stapt, dat je een spin tegenkomt. De kelder en de zolder vermijdt je het liefst. En natuurlijk heb je wel eens iets nodig van bijvoorbeeld je zolder. Op dat moment zal je angst dus toenemen. Angst voor spinnen komt veel voor. En het wordt lastig als je dus deze ruimtes niet meer in durft. Met RET behandelingen dagen we je uiteindelijk uit om stappen te nemen. Maar dan moet je wel weten waar de angst vandaan komt.

Een ander nadeel is om angst te overwinnen dat het tijd en energie kost. Je moet veel zelf aan de slag met huiswerkopdrachten. Desensitisatie therapie is lastig maar werkt goed in combinatie met de RET behandeling

[activecampaign form=1]

Voordelen:

Uiteindelijk levert het je wat op: je angst neemt af en je hoeft niet meer steeds op je hoede te zijn. Je hoeft niet meer aan anderen uit te leggen waarom je bang bent om naar het zolder toe te gaan. En je begrijpt jezelf dat daar eerst angst en frustraties aan vooraf gaan. En waar deze angsten en frustraties vandaan komen

Voordelen: het belangrijkste voordeel is dat je problemen aangepakt worden en, als het goed is, je klachten afnemen. Je wordt gelukkiger en gemakkelijker in de omgang. Je herkent je eigen gevoelige snaren en weet ze beter te accepteren en er beter mee om te gaan. Dat zijn belangrijjke stappen voor deze RET behandelingen.

3. Hoe werkt het om Coaching en rationeel emotieve therapie RET toe te passen in de praktijk ?

Als je Coaching en rationeel emotieve therapie RET leert toepassen in de praktijk leer je om in de 8 RET stappen tot een mogelijke oplossing te komen. De acht stappen staan hieronder uitgewerkt. Voor leidinggevende en coaches en vakspecialisten werkt RET als instrument zeer effectief. Het handige is dat ik het ook zelf kan toepassen; ook ik maak het mezelf soms moeilijker dan nodig is. en dan zijn de 8 RET stappen fijn om toe te passen.

4. Is er een verschil tussen mensen die RET toepassen en die dat niet doen?

Vaak zie je een heel duidelijk verschil. De uitstraling van mensen verandert; ze zien er echt vaak blijer en ontspanner uit. En ik merk het ook aan hun incasseringsvermogen: tegenslagen en veranderingen kunnen ze beter aan. Ze raken niet meer gelijk van slag als zaken iets anders lopen dan ze verwacht hadden.

5. Voor wie is Coaching en rationeel emotieve therapie RET geschikt?

Iedereen die ervoor gemotiveerd is kan er veel aan hebben aan Coaching en rationeel emotieve therapie RET. Vergis je alleen niet: de theorie is relatief simpel (je denkwijze maakt je bedroefd/boos/bang of blij en niet de situatie), maar het toepassen ervan is ingewikkelder en vergt veel training en kunde.

Irrationeel denken op zich is geen probleem. We doen het allemaal vaak genoeg zonder er al te veel last van te hebben. Als je verliefd bent bijvoorbeeld heb je ook allerlei irrationele gedachten (hij is de meest geweldige persoon op aarde, op hem heb ik mijn hele leven gewacht, zucht). Bij RET zijn belemmerende, problematische gevoelens en gedragingen het uitgangspunt. En ach, we hebben allemaal wel problemen in ons leven, dus wat dat betreft kan iedereen die het wil RET bij zichzelf toepassen.

6. Hoe ontdek je irrationele gedachtes?

Ik houd mensen een spiegel voor. We oordelen vaak heel hard over onszelf. En als we iets meer liefdevoller zouden kijken naar ons zelf helpt dat onszelf en de ander. Uiteindelijk is het natuurlijk het belangrijkste dat mensen dat zelf kunnen gaan doen en zelf gaan ervaren in hun dagelijks leven hoe het anders kan. Hoe ze vrijer en gelukkiger kunnen worden. Het doel is een mentaliteitsverandering: inzien dat je niet in de hand hebt wat je overkomt, maar wel wat je ermee doet. Kiezen doe je zelf!

Coaching en rationeel emotieve therapie RET de 8 RET stappen!

Stap 1: Beschrijf de situatie (A)

De eerste stap is om helder, feitelijk en zonder waardeoordeel op te schrijven wat de situatie, de A, was of is.

RET ABC Model
A	Activating Event	Situatie
B	Beliefs	Gedachten
C	Consequences	Gedrag en/of Emoties

Niet in zijn algemeenheid, maar specifiek deze situatie. Je beschrijft de situatie totdat jij in actie kwam. Zoals een filmbeeld: vlak voordat jij in beeld komt is het ‘cut’, einde opname.

Een goede A is:

Paul, een medestudent kwam naar me toe en vroeg of hij mijn samenvatting van het tentamenboek mocht kopiëren.

Zoals je ziet is het een heel feitelijke, neutrale beschrijving van de situatie. Je moet het echt op film of foto kunnen zien.

Geen goede A is:

Paul, een lapzwans van een medestudent kwam naar me toe en vroeg heel gluiperig of hij mijn samenvatting van het tentamenboek mocht kopiëren. Hoe durft ‘ie!

Want deze A is niet neutraal. Ook geen goede A is:

Mijn medestudenten maken altijd gebruik van mijn harde werken.

Deze A is niet specifiek genoeg; ik kan er geen foto van maken.

Stap 2: Beschrijf je gevoelens en gedrag (C)

Vervolgens beschrijf je wat je gevoelens en gedrag in die situatie waren, de C.

Er zijn meestal meerdere gevoelens en vaak ook meerdere gedragingen. Schrijf ze eerst allemaal op, daarna kun je kijken waar je het meest ontevreden over bent.

Gevoelens benoemen

Gevoelens zijn soms moeilijk te benoemen. Een hulpmiddel hierbij is de opdeling in de vier B‘s:

• Blij
• Boos
• Bang
• Bedroefd

Weet je je gevoel niet te benoemen, dan vraag je: “ Wat was ik, blij, boos, bang of bedroefd?” Dan zal je zien dat je eruit komt.

Terug naar het voorbeeld

Dus:

A:	Paul, een medestudent kwam naar me toe en vroeg of hij mijn samenvatting van het tentamenboek mocht kopiëren.
C:	Gedrag:	Ik zei ja. Ik liep daarna weg.
	Emotie:	Ik ben boos dat ik ja heb gezegd. (Boos) Ik ben verontwaardigd dat hij het durft te vragen (Boos) Ik ben bang om nee te zeggen (Bang)

Nu gaat het erom het gedrag of de emotie eruit te halen, waar je het meeste last van hebt. In dit geval is dat de eerste C: Ik zei ja. Ik had nee moeten zeggen. Dat is de C waar we mee aan de slag gaan.

Stap 3: Beschrijf je gedachten (B)

Nu gaat het erom, de gedachten (B) op te sporen die ervoor hebben gezorgd dat je ja hebt gezegd, terwijl je nee wilde zeggen.

Nu denk je vaak niet zo bewust en kan het best moeilijk zijn je gedachten terug te halen. Maar plaats je maar weer terug in die situatie, doe net alsof Paul weer voor je staat en kijk dan welke gedachten opkomen.

Gedachten naar boven halen

Als het niet lukt om je gedachten naar boven te halen, dan kun je jezelf ook de volgende vraag stellen:

“Wat zou ik in die situatie gedacht kunnen hebben?”

óf

“Wat zou iemand in die situatie gedacht kunnen hebben?”

Je zult zien, dat er dan allerlei zinnen naar boven komen.

Schrijf alle gedachten op die naar boven komen

A:	Paul, een medestudent kwam naar me toe en vroeg of hij mijn samenvatting van het tentamenboek mocht kopiëren.
B:	De eikel, wat denkt hij wel! Als ik nee zeg, dan kijkt hij mij nooit meer aan en dat is verschrikkelijk. Help, ik wil niet maar ik weet niet hoe ik dat moet zeggen. Je moet altijd anderen helpen als het kan. En wat krijg ik ervoor terug? Niks zeker, de lapzwans! Ik heb al die moeite ervoor gedaan. Dat kan een ander toch zeker ook doen?! Hij zal wel weer lui in zijn nest hebben gelegen, terwijl ik op die samenvatting aan het ploeteren was.
C:	Gedrag:	Ik zei ja. Ik liep daarna weg.
Emotie:	Ik ben boos dat ik ja heb gezegd. (Boos) Ik ben verontwaardigd dat hij het durft te vragen (Boos) Ik ben bang om nee te zeggen (Bang)

Het is een hele rij gedachten. Pik die gedachten eruit die leidden tot de C waar je het meest last van hebt. In dit geval, de gedachten die ervoor zorgden dat je ja zei, terwijl je nee wilde zeggen:

Als ik nee zeg, dan kijkt hij mij nooit meer aan en dat is verschrikkelijk.
Help, ik wil niet maar ik weet niet hoe ik dat moet zeggen.
Je moet altijd anderen helpen als het kan.

Dit zijn de gedachten, die leiden tot het gedrag waar je het meeste last van hebt. Hier gaan we dus wat aan doen

Stap 4: Beschrijf je gewenst gedrag (C ^gewenst)

De volgende stap is, om te bedenken wat je wél wilt in dezelfde situatie. Dit is je gewenste C (die noemen we verder: C ^gewenst). Nogmaals: in dezelfde situatie. De situatie verandert dus niet! Je wilt tenslotte leren om in voor jou lastige situaties effectiever te handelen.

Dus, gegeven de – lastige – situatie dat zo’n luie medestudent naar je toekomt met deze vraag. Wat wil je dan het liefst doen? Nu zeg je ja terwijl je nee bedoelt. Welk gedrag moet dat worden?

C^gewenst Moet reëel zijn!

Deze C^gewenst moet wel reëel zijn. In dit geval wil je misschien wel het liefst dat je onmiddellijk tegen Paul zegt:

“Geen haar op mijn hoofd die daar aan denkt. Jij loopt er altijd de kantjes vanaf en nu wil je dat ik jouw werk opknap? No way!!”

Maar je kunt je afvragen of dat een haalbare C^gewenst is. Nu ben je nog te bang om nee te zeggen en dan zou je na een beetje oefenen ineens zo’n antwoord geven. Dat lijkt me onwaarschijnlijk. Dus in deze situatie zou een reële, gewenste C^gewenst kunnen zijn:

“Ik zeg dat ik er even over moet nadenken.”

Voor de meer gewaagde zielen onder ons, zou een reële C^gewenst kunnen zijn:

Ik zeg “nee, sorry!”

In een latere fase moet dat ‘sorry’ er nog vanaf, maar voorlopig is het prima.

Als je je C^gewenst hebt bedacht, ‘proef’ dan of je er ook tevreden over zou zijn. Stel je voor dat je dit antwoord tegen Paul zou zeggen. Voelt het goed? Zo ja, schrijf je C^gewenst op. Zo nee, bedenk opnieuw welk gedrag of welke emoties voor jou gewenst en haalbaar zou(den) zijn. En schrijf het dan op.

Dan ziet het er zo uit:

A:	Paul, een medestudent kwam naar me toe en vroeg of hij mijn samenvatting van het tentamenboek mocht kopiëren.
Cgewenst:	Ik zeg dat ik er even over moet nadenken.

Stap 5: Daag je ineffectieve gedachten uit

In het stuk ‘Ineffectieve gedachten’ stond uitgelegd dat er effectieve en ineffectieve gedachten zijn. De gedachten die leiden tot je ongewenste gedrag zijn de ineffectieve gedachten. Bij stap 3 hebben we de ineffectieve gedachten opgespoord, die ertoe leidden dat je ja ging zeggen, terwijl je nee bedoelde.

Deze gedachten waren:

Als ik nee zeg, dan kijkt hij mij nooit meer aan en dat is verschrikkelijk.
Help, ik wil niet maar ik weet niet hoe ik dat moet zeggen.
Je moet altijd anderen helpen als het kan.

Stap 5 is het uitdagen van deze ineffectieve gedachten.

Uitdagen houdt in dat je kanttekeningen bij je eigen gedachten gaat plaatsen, waardoor ze niet langer logisch zijn. Je moet je ervan losweken.

Omdat het ingesleten gedachten zijn – kerngedachten – kost dit tijd en moeite. Pas als je je oude gedachten hebt losgelaten, doordat je bent gaan inzien dat ze onlogisch of niet helpend zijn, kun je nieuwe effectieve gedachten gaan bedenken.

Het uitdagen van je gedachten kan met drie soorten vragen:

• Vragen naar de feiten: klopt wat ik denk met de feiten die mij bekend zijn?
• Doelmatigheidsvragen: helpt deze gedachte mij om mijn doel, de gewenste C^gewenst, te bereiken?
• Filosofische vragen: hoe verhoudt deze gedachte zich tot mijn andere opvattingen? Is het een logische gedachte?

Laten we gaan kijken hoe je je gedachten kunt uitdagen. De eerste:

“Als ik nee zeg, dan kijkt hij mij nooit meer aan en dat is verschrikkelijk.”

Wat voor vragen zou je hierbij kunnen bedenken?

Bijvoorbeeld:

• Weet ik zeker dat hij mij nooit meer aankijkt als ik nee zeg? (feiten)
• Ken ik mensen die een keer nee hebben gezegd? Worden zij sindsdien nooit meer aangekeken? (feiten)
• Ken ik mensen die een keer nee hebben gezegd en wel nog aangekeken worden? (feiten)
• Stel dat Paul mij nooit meer aankijkt, is dat dan zo erg? Waarom is het zo erg, als ik hem toch niet mag? (filosofisch: logische gedachte)
• Wat is in het leven echt verschrikkelijk? Stel dat Paul mij nooit meer aankijkt, is dat dan net zo verschrikkelijk? (filosofisch)
• Op een schaal van 1 tot 100, wat is het verschrikkelijkste wat ik kan bedenken? En hoe verschrikkelijk is het dan als Paul mij nooit meer zou aankijken? (filosofisch)
• Stel dat Paul mij nooit meer aan zou kijken, is dat dan reden voor mij om mijn leven te beëindigen? Om te stoppen met mijn studie? Om mijn relatie te beëindigen? Dus hoe verschrikkelijk is het nu precies? (filosofisch)
• Vind ik dat iedereen altijd iedereen aan moet kijken? Wat betekent het precies als mensen elkaar niet aan willen kijken? (filosofisch)
• Helpt deze gedachte mij om te zeggen: “Ik wil er even over nadenken”? (doelmatigheid)

Waardeoordeel RET

Betrek bij het uitdagen altijd het waardeoordeel dat in je gedachte opgesloten zit. Daar zit ‘m tenslotte de pijn. Dus:

• Klopt het dat ik een sukkel ben als ik….?
• Is het asociaal om…. Waar staat dat dan? Wie bepaalt dat?
• Wat is er zo verschrikkelijk aan……? Is het het ergste wat me zou kunnen overkomen?

Zelf RET vragen bedenken!

Bedenk nu zelf vragen bij de andere ineffectieve gedachten en kijk wat het effect is van die vragen.

Als je merkt dat je toch weer gaat vasthouden aan je oude gedachte, dan zul je hem opnieuw moeten uitdagen. Net zolang, tot je hem echt loslaat. Vaak kan iemand anders je hier goed bij helpen!

Een van de krachtigste uitdagers is humor. Als je met behulp van een dosis humor en overdrijving je oude gedachten gaat bekijken, dan ga je vanzelf relativeren. Vind je het bijvoorbeeld eng om een presenttie te geven, stel je dan voor wat voor vreselijke dingen er kunnen gebeuren. Je struikelt over het snoer van je laptop, plast van de zenuwen in je broek, verslikt je in je glas water en proest dat uit over de eerste rij toehoorders, waarna je boerend met een grote natte plek in je broek het podium verlaat.
Hoe waarschijnlijk is dit scenario?
Dan valt het wel mee wat er wél kan gebeuren……

Stap 6: Vervang je ineffectieve gedachten door effectieve gedachten

Als je gedachten zijn losgeweekt, zie je in dat ze niet kloppen óf dat ze je niet verder helpen. Kortom, je kunt er niks mee. Op naar andere, productieve gedachten dus!
Dat is stap 6.

De enige vraag hierbij is: Welke gedachte zou mij kunnen helpen om tot mijn gewenste gedrag te komen? In dit geval dus: welke gedachte helpt mij om te zeggen: “ Ik wil er even over nadenken.”

Kijk naar je oude gedachten en bedenk welke gedachte beter helpt. Bijvoorbeeld:

Help, ik wil niet maar ik weet niet hoe ik dat moet zeggen. Laat ik er dus nog maar even over nadenken.
Hij mij nooit meer wilt aankijken, dan is dat jammer maar niet onoverkomelijk.
Geen antwoord weten, mag ik bedenktijd vragen.
Als ik geen ja wil zeggen, dan ga ik ook geen ja zeggen.
Vrij om te kiezen ben ik, ik MOET niets.
Ik WIL graag mensen helpen, maar niet altijd en iedereen.

Vervang moeten door willen

De gouden tip hierbij is: Vervang “moeten” door “willen”. Dus “Ik moet alles perfect doen” wordt “ ik wil alles perfect doen. Merk het verschil op of ervaar het verschil door het een week te gaan doen.

Bijna altijd zit ‘m de irrationaliteit in het té veel van iets. Dat té veel van iets is het al vaker genoemde irrationele waardeoordeel. Dus verzacht je gedachte, zwak je uitspraak af. Dan ben je er vaak al.
“Als ze mij niet aardig vindt, is dat verschrikkelijk” wordt dan” Als ze mij niet aardig vindt, vind ik dat lastig, maar ik zal het wel overleven.”

Zet ze weer in het schema:

A:	Paul, een medestudent kwam naar me toe en vroeg of hij mijn samenvatting van het tentamenboek mocht kopiëren.
Bgewenst	Help, ik wil niet maar ik weet niet hoe ik dat moet zeggen. Laat ik er dus nog maar even over nadenken. Als hij mij nooit meer wilt aankijken, dan is dat jammer maar niet onoverkomelijk. Als ik geen antwoord weet, mag ik bedenktijd vragen. Als ik geen ja wil zeggen, dan ga ik ook geen ja zeggen. Ik ben vrij om te kiezen, ik MOET niets. Ik WIL graag mensen helpen, maar niet altijd en iedereen.
Cgewenst	Ik zeg dat ik er even over moet nadenken.

Stap 7: Check of het werkt

Doe je ogen dicht. Stel je de situatie voor. Paul komt naar je toe en vraagt of hij je samenvatting van het tentamenboek mag kopiëren. Jij wilt assertief zijn en nee zeggen maar vindt dat moeilijk. Je zegt tegen jezelf:

1. Help, ik wil niet maar ik weet niet hoe ik dat moet zeggen. Laat ik er dus nog maar even over nadenken.
   Als hij mij nooit meer wilt aankijken, dan is dat jammer maar niet onoverkomelijk.
   Als ik geen antwoord weet, mag ik bedenktijd vragen.
   Als ik geen ja wil zeggen, dan ga ik ook geen ja zeggen.
   Ik ben vrij om te kiezen, ik MOET niets.
   Ik WIL graag mensen helpen, maar niet altijd en iedereen.

Neem de tijd!

En je zegt vervolgens tegen client dat je erover na wilt denken.

Doe je ogen weer open. Werken deze nieuwe gedachten? Helpen ze om tegen je client te zeggen dat je erover na wilt denken? Springt er 1 gedachte uit die je het meeste helpt? Of komen er nog andere gedachten op, die je beter helpen?

• Als het werkt, houden zo.
• Als er een nieuwe gedachte opkomt, schrijf die dan op. ‘Proef’ opnieuw of die gedachte je helpt om bedenktijd te vragen aan Paul.
• Als het niet werkt, ga je terug naar stap 3. Welke ineffectieve gedachte zit je het meest dwars? Misschien komt er wel weer een nieuwe naar boven. Ga vervolgens met deze gedachte weer verder naar stap 4 tm 7. na ‘Proef’ het effect van je nieuwe gedachte. Werkt ‘ie?

Ga hiermee door tot je voelt dat je rustiger wordt en dat je – weliswaar met bibberende knieën – inderdaad bedenktijd zou kunnen gaan vragen, als Paul nu voor je stond.

Stap 8: Oefenen, oefenen, oefenen

De laatste stap is niet moeilijk maar vergt discipline. Je moet/sorry wilt echt veel oefenen wil je blijvend baat hebben bij de RET. Dat is ook wel logisch: je oude gedachten zijn er misschien wel gedurende je hele leven ingesleten. Dan doe je niet even een oefeningetje en húps, je hebt nieuwe, effectieve gedachten. Het kost wel iets meer dan dat.

Een aantal mogelijkheden om te oefenen zijn:

Situatie voorstellen

Ga er tweemaal per week voor zitten, op een rustige plek. Sluit je ogen. Stel je de situatie voor. In dit geval:

• “Kees, een medestudent kwam naar me toe en vroeg of hij mijn samenvatting van het tentamenboek mocht kopiëren.”

Merk, dat de situatie gaat leven: je voelt weer de zenuwen bijvoorbeeld. Ga dan je nieuwe, effectieve gedachten tegen jezelf zeggen. Net zolang, tot je rustig wordt. En tot je het gevoel hebt, dat je je nieuwe, effectieve gedrag kunt uitvoeren: bedenktijd vragen aan Paul.

Een variant op deze oefening is de volgende:

Ga er tweemaal per week voor zitten, op een rustige plek. Sluit je ogen. Stel je de situatie voor. Merk, dat de situatie gaat leven: je voelt weer de zenuwen opkomen. Je bent bang om datgene te doen wat je het liefst zou willen. In dit geval ‘nee’ zeggen.

Maak dat gevoel zo sterk mogelijk. Laat het opkomen. Voel de angst maar in zijn volle omvang. Nog even….
En zwak het dan weer af, stukje bij beetje. Je wordt rustiger. De situatie verandert niet, maar jij wordt minder bang. Tot je uiteindelijk helemaal niet meer bang bent. En Paul kunt zeggen dat je bedenktijd wilt.

Welke gedachte heeft je het meest geholpen? Houdt die gedachte vast, bijvoorbeeld door hem op te schrijven.

Effectieve gedachten opplakken

Plak je nieuwe, effectieve gedachte(n) ergens op. Op een plek waar je hem/ze telkens ziet. Op de spiegel, op je pc, op je bureau, in je agenda. En telkens als je blik er op valt, herhaal je nieuwe gedachte(n) dan in jezelf, of hardop.

Situaties opschrijven

Ga 2 x per week op een rustige plek zitten. Pak een schrift erbij. Schrijf andere situaties op, waarin je ja hebt gezegd terwijl je nee bedoelde. Misschien heb je ze wel deze week meegemaakt. Of wat langer geleden. Werk deze situaties uit, volgens het 8-stappen-plan.

In de praktijk brengen

De ultieme oefening: ga het in de praktijk brengen. Zorg ervoor dat je in nieuwe situaties je nieuwe gedrag oefent. Het hoeft niet meteen perfect te gaan, maar oefen wel!

En lees boeken over Coaching en rationeel emotieve therapie RET zoals:

• Albert Ellis RET jezelf
• Roderick bender en alice Zandbergen RET in Actie
• Roderick Bender hoe maak ik van een olifant weer een mug

Deze pagina over Coaching en rationeel emotieve therapie is geschreven door Virgil van Dijk