Wat is NLP Coaching?

Ik ben met NLP coaching in aanraking gekomen in de jaren 90. Naast mijn vaardigheden die ik heb opgedaan met mijn psychologie opleiding was ik opzoek naar bruikbare interventies. NLP bestaat uit een groot aantal van deze bruikbare interventies en heeft sinds dien mijn hart gewonnen.

Hoe is NLP ontstaan en wie zijn de grondleggers?

NLP ontstaat in de jaren ’70, als Richard Bandler en John Grinder drie beroemde psychotherapeuten bestuderen en hun vaardigheden overdraagbaar maken. Na de jaren ’80 breidt NLP zich snel en uit en overstijgt het de therapie en trainingswereld. In de jaren 90 worden ook NLP-technieken ontwikkeld voor het bedrijfsleven, de gezondheidszorg en het onderwijs. Zo ontstaat NLP voor sales, NLP voor organisaties en NLP voor Business etc.

NLP wat is het?

NLP staat voor Neuro Linguistisch Programmeren. Met NLP leer je hoe je door middel van taal en communicatie invloed krijgt op je denkprocessen. Zo kun je NLP gebruiken om je beter te leren voelen, of anders te leren communiceren of manieren /strategieën te maken voor het werk dat je uitvoert.

​NLP in Nederland

In de jaren 80 wordt NLP naar Nederland gehaald. Er zijn een zeer groot aantal organisaties die NLP trainingen kunnen geven. Er is een Nederlandse NLP-vereniging, de NVNLP. Maar er ie vooral veel aanbod welke opleiding je kiest en wat bij je past kan je het beste zelf ontdekken.

NLP en de wetenschap

NLP is gebaseerd op een groot aantal therapie vormen die wetenschappelijk bewezen zijn. Denk hierbij aan transactionele therapie en hypnotherapie. Onderzoek laat zien dat NLP uitstekend werkt. Bovendien sluit de praktijk va NLP nauw aan bij recente wetenschappelijke inzichten.

Hoe werkt NLP coaching ?

Intussen is NLP uitgegroeid tot een methode die wereldwijd gehandhaafd wordt in therapie sessies, sport, werk, zakenleven, educatie, eigenlijk teveel om op te noemen. NLP ontstond als methode om zeer snel en effectief resultaten te bereiken in therapie sessies. Dit komt omdat er gewerkt werd met een duidelijk doel waardoor de verandering en de gewenste doelen gerealiseerd kunnen worden Om hier meer inzicht in te krijgen werken we hieronder de delen verder uit (werken met delen is trouwens ook typisch voor NLP).

Communicatiemodel en NLP coaching!

NLP bestaat uit drie elementen:

1. Modelleren – menselijke vermogens overdraagbaar maken met behulp van psychologische technieken en modellen.
2. Analyse van de subjectieve ervaring – het bepalen van patronen in de subjectieve beleving.
3. Communicatietechnieken – manieren om harmonieuze relaties (verbanden) op te bouwen en boodschappen te verhelderen en te versterken.

Ieder mens, groep, organisatie is anders en daardoor op zich zelf een subjectieve waarneming. En conditionering door taal en beïnvloeden van de zintuigen is mogelijk met NLP

NLP vooronderstellingen

• De kaart is niet het gebied
• We organiseren onze zintuigelijke weergaven met taal
• Generalisaties zijn leugens
• Ieder zijn/haar wereld model is uniek
• Beperkingen en mogelijkheden liggen in het wereldbeeld
• De mens heeft vrijheid van Conclusie
• Nut is belangrijker dan waarheid
• We geven de wereld zintuigelijk weer
• Elke ervaring heeft een structuur
• De belangrijkste communicatie is non verbaal
• Lichaam en geest zijn een cybernetische eenheid
• De betekenis van een boodschap is de reactie die zij oproept
• Een individu is een samenwerkingsverband van gedeelte
• Meer keuze geeft een effectiever model
• Mensen hebben de hulpbronnen in zich
• Het onbewuste is belangrijk!
• Kunnen is een kwestie van structuur
• Ieder gedrag heeft een positieve bedoeling
• In communicatie bestaat geen mislukking alleen feedback!

NLP en veranderen

NLP is handig voor klanten die op een of andere manier (iets) willen veranderen, verbeteren, beïnvloeden. Veranderen kan wenselijk zijn op het persoonlijke en/of het professionele vlak. En verandering is altijd mogelijk als mensen zelf willen. Binnen NLP wordt veel gewerkt om de overtuigingen van mensen te veranderen dit wordt bijvoorbeeld gedaan met het hoefijzermodel.

NLP coaching Logische Niveau’s

De logische niveau’s van Bateson die pas ik toe voor alle veranderingen en verandering vindt vaak plaats op diverse niveaus.

NLP Neurologisch

Neurologisch: Alles wat we hebben meegemaakt ligt opgeslagen in ons geheugen. Alles wat we hebben meegemaakt in ons leven ontwikkelde ons. De herinneringen aan onze ervaringen met daarbij gedachten en gevoelens hebben effect op ons gedrag zoals we dat nu doen en ervaren. We hebben contact met elkaar en communiceren met de ander verbaal en non-verbaal.

NLP Linguistisch

Linguïstisch: Communiceren doen we door middel van taalpatronen (verbaal) en door middel van lichaamstaal (non verbaal) (houding, ademhaling, gebaren, oogbewegingen, gezichtsuitdrukking, toonhoogte, tempo enz.).

NLP modelleren

NLP is ontstaan door bekende therapeuten te modelleren. Modelleren is nog steeds1 van de NLP technieken die wordt toegepast. Door iemand te analyseren kan je leren hoe iemand die ergens goed in is met kleine stappen te ontleden hoe iemand het doet.

Tot de gemodelleerde personen behoorden:
Fritz Perls (Hij was een paar jaar ervoor overleden en daardoor gebeurde dat onder andere op basis van filmmateriaal),
Virginia Satir (een befaamde gezinstherapeut bij wie hij trainingen volgde),
Gregory Bateson (een bekende antroposoof),
Milton H. Erickson (hypnotherapeut en psychiater),
Moshe Feldenkrais (fysicus en neurofysioloog) en
Linus Pauling (scheikundige). 

Later modelleerde hij op reizen naar India, Afrika en Mexico ook yogi’s, sjamanen, weer wat later zakenmensen, leidinggevenden en ontwikkelde verdere ontwikkelingsmodellen zoals Design Human Engineering, Shamanistic Engineering en Neuro Hypnotic Repatterning.

NLP model is een taalkundig model

John Grinder (taalkundige) doet in 1974 enige tijd mee aan Bandler’s groepssessies. Samen maken ze een taalkundig model van het werk van Fritz Perls. En daarmee begint NLP. In de daaropvolgende zeven jaar bestuderen Grinder en Bandler naast Frits Perls nog twee andere beroemde psychotherapeuten: Virginia Satir (gezins- en relatietherapie) en Milton Erickson (hypnotherapie).

NLP is gebaseerd op gestalttherapie en taalkunde

De eerste versie van NLP, bestaat dus uit de principes en technieken van de Gestalttherapie, gecombineerd met inzichten uit de taalkunde. Ook het principe van het modelleren (bijzondere menselijke vermogens overdraagbaar maken) is meteen aanwezig: Bandler modelleert Perls en Grinder modelleert Bandler. Het doel is: andere therapeuten leren wat Perls kan.

​De methode NLP bestaat uit:

• Beleving
  Focus op de innerlijke beleving
• Taal en wereldmodel
  Focus op de relatie tussen taal en beleving.
• Verantwoordelijkheid
  Nadruk op  verantwoordelijkheid voor het eigen wereldbeeld.
• Modelleren
  Het in kaart brengen en overnemen van bijzondere menselijke vermogens.
• Technieken
  Stappenplannen waarmee een specifiek doel kan worden bereikt. Over dit laatste element hebben we het nog niet gehad. Het is waarschijnlijk ontleend aan Bandler’s programmeren van computers.

Modelleren is de kern van NLP​ coaching

NLP coaching als set strategieën voor modelleren van mensen met uitzonderlijke vermogens

Bandler en Grinder stellen beiden dat modelleren de kern van NLP is. Zij noemen zichzelf geen ’trainers’ of ’therapeuten’, maar ‘modelleurs’. Grinder legt uit dat NLP een set strategieën is voor het modelleren van mensen met uitzonderlijke vermogens. Wat eerst slechts enkelen konden, kan nu iedereen leren. Nou ja, iedereen die aan de randvoorwaarden voldoet en er de moeite voor wil doen. Grinder benadrukt het maatschappelijk belang van NLP als een vorm van versneld leren. Bandler vertelt dat hij gemodelleerd heeft hoe mensen in zijn algemeenheid denken en dat hij daar zijn technieken op heeft gebaseerd. Hij wil mensen leren hoe ze hun hersenen het beste kunnen gebruiken.

Het NLP metamodel: een overtuiging is een keuze

Metamodel voor het veranderen van wereldmodellen en overtuigingen

De eerste methodiek die Bandler en Grinder samen voortbrengen is het metamodel. Het metamodel is ‘meta’ ten opzichte van wereldmodellen: het is een model voor het veranderen van wereldmodellen en overtuigingen. 

Mensen houden hun wereldmodel in stand met behulp van drie universele principes:

• Generalisatie
• Deletie (weglating)
• Vervorming

Hieronder leggen we uit wat dat inhoud:

Generalisatie

Mensen vertalen belevingen in regels. Bijvoorbeeld; je ziet als kind honderden keren hoe je moeder het boodschappenwagentje losmaakt door een muntje erin te stoppen. Dus vorm je een generalisatie. ‘Karretjes gaan los als je er een muntje instopt. Daardoor is een stukje van je wereldmodel los komen te staan van je zintuiglijke ervaringen. Je denkt te weten hoe winkelwagentjes werken het wordt jouw waarheid. En als er dan opeens 1 losstaat let dan op je reactie.

Deletie (weglating) en vervorming

Tot zover niets aan de hand. Maar mensen hebben de neiging om hun generalisaties te verdedigen tegen nieuwe informatie. Stel bijvoorbeeld, dat iemand gelooft dat ‘mannen hard zijn’. Stel nu, dat hij een zachte man tegenkomt. Logisch gezien zou hij moeten concluderen dat zijn wereldmodel niet klopt. Maar mensen hebben er psychologisch belang bij om hun wereldbeeld eenduidig te houden. Dus in plaats van de generalisatie bij te stellen, gaat iemand informatie weglaten of vervormen. Hij vergeet die zachte man gewoon, dan klopt het weer.

NLP coaching TOTE-model (Test-Operate-Test-Exit)

Bateson, die ook een van de grondleggers is van de cybernetica (stuurkunde), brengt Bandler en Grinder in contact met het TOTE-model (Test-Operate-Test-Exit).

Meta-boodschappen

Bij meta-boodschappen gaat het om de boodschap die wordt geïmpliceerd. Als ik jou bijvoorbeeld vraag om mij iets uit te leggen, dan geef ik daarmee de onuitgesproken boodschap dat ik jou erken als iemand die meer over het onderwerp weet dan ik. Meta-boodschappen hebben vaak betrekking op de relatie. 

Incongruentie

Bij incongruentie gaat het om tegenstrijdigheden tussen de verbale en de non-verbale communicatie. Als ik je hartelijk dank voor je advies, maar ik trek er een vies gezicht bij, dan ben ik incongruent.

Ecologie

Ecologie gaat over de effecten in het grotere geheel. Wat is het onverwachte effect van een verandering op het grotere geheel? In NLP betekent dit: heeft een gewenste verandering negatieve effecten voor jou of je omgeving?

NLP coaching en invloeden van Erickson:

Indirecte sugggestie

Erickson heeft een combinatie ontwikkeld van de klassieke hypnotherapie en non-directieve psychotherapie. Hij is uitgekomen op een vorm van hypnotherapie die gebruik maakt van indirecte suggestie. Indirecte suggestie is bijvoorbeeld als hij aan iemand met pijnklachten verhalen vertelt over hoe mensen soms dingen niet waarnemen die er wel zijn. Verhalen die op zich niets met pijn te maken hebben.

Hij vertelt bijvoorbeeld over zijn broers, vroeger op de boerderij, die na een dag oogsten op het land enorm stonken naar zweet. Moeder zei dan “Jongens, jullie stinken!”, maar de jongens roken dat niet meer. En hij vertelt over hoe hij ooit als student logeerde in een blikslagerij. Daar was het ’s ochtends een oorverdovend lawaai. Maar na een paar dagen hoorde hij dat lawaai niet meer. Indirecte suggesties roepen minder weerstand op en betrekken de cliënt actiever bij het veranderingsproces.

In NLP vinden we het idee terug van hulpbronnen. Dit idee komt direct uit de hopnotherapie. Hulpbronnen zijn belevingen die iemand helpen om een probleem op te lossen. Het onbewuste als kracht is ook van Erickson afkomstig. Erickson kijkt naar mogelijkheden. Hij benadrukt de innerlijke hulpbronnen die in het onbewuste klaar liggen om ingezet te worden voor de gewenste verandering.

NLP coaching, hypnotherapie en ijken

Vanuit hem is er het ijken ook meegenomen. Ijken is bijvoorbeeld letten op subtiele stembuigingen en bewegingen te registreren en hun betekenis te achterhalen. In NLP vinden we dit terug onder de noemer ijken, d.w.z. zien welke belevingen door non-verbale reacties worden aangeduid.

Associatie en dissociatie

En binnen de hypnotherapie wordt er veel gebruik gemaakt van associatie en dissociatie . Dit is het verschil tussen een ervaring zintuiglijk beleven enerzijds en hem van een afstand beschouwen anderzijds. In vrijwel alle NLP-technieken speelt dit onderscheid mee.

De 10 Belangrijkste NLP technieken

Belangrijke en grijpbare NLP-technieken

Het produceren en het gebruiken van technieken is van het begin af aan een belangrijk onderdeel van NLP. DDe technieken maken grijpbaar wat eerst abstract of theoretisch was. Dit is waarom ik graag met NLP werk.

Dit zijn de tien belangrijkste NLP coaching technieken uit deze periode:

1 Het Metamodel

Het metamodel – al eerder genoemd – bestaat uit typen uitspraken die de NLP-er kan herkennen en waarop hij met bepaalde vragen (in het metamodel ‘uitdagingen’ genoemd) reageert. De techniek bestaat er uit dat de NLP-er zijn gesprekspartner door middel van deze vragen helpt om generalisaties (vaak belemmerende overtuigingen) weer te verbinden met de concrete ervaringen waar hij die ooit op heeft gebaseerd. Dit geeft hem de mogelijkheid om nieuwe generalisaties te vormen. Deze techniek wordt gebruikt om belemmerende overtuigingen te veranderen.

2 Rapport Maken

De NLP-er sluit met zijn eigen non-verbale en verbale reacties aan bij zijn gesprekspartner. Hij stemt zich af op zijn gesprekspartner. Dit bevordert het ‘rapport’ (een sfeer van waardering en vertrouwen), waardoor de gesprekspartner eerder bereid is om suggesties van de NLP-er te volgen. Deze techniek wordt gebruikt om een goede (werk-)relatie op te bouwen

3 Ankeren

‘Ankeren’ in NLP is verwant aan klassieke conditionering. Door een beleving op te roepen en zijn gesprekspartner tegelijkertijd op een bepaalde manier aan te raken, of iets op een bepaalde toon te zeggen, kan de NLP-er dezelfde beleving later opnieuw oproepen.

4 de circle of excellence

Bij deze techniek wordt eerst nagegaan welke hulpbronnen iemand in een gegeven situatie nodig heeft. Het kan gaan om het oplossen van een probleem, maar het kan ook gaan om een nog betere prestatie in een situatie waarin iemand al goed functioneert. De verschillende hulpbronnen worden gekoppeld aan een gezamenlijk anker. Het anker wordt weergegeven in alle zintuiglijke kanalen (beeld-, woord- en gevoelssymbolen), zodat de gesprekspartner het gemakkelijk kan activeren in de betreffende situatie. Deze techniek wordt gebruikt complexe hulpbronnen te activeren

5 Change personal History

Met deze techniek herschrijft iemand als het ware zijn levensgeschiedenis. Eerst wordt er gezocht naar vroegere ervaringen waarop een problematische reactie is gebaseerd. Meestal gebruikt de NLP-er daarbij een zoek-anker. Vervolgens worden aan de gevonden ervaringen nieuwe hulpbronnen toegevoegd, ook weer met een anker. Zo ontstaat een andere beleving van wat er ooit in het verleden is gebeurd en kan iemand afscheid nemen van moeilijke ervaringen. In de toekomst gaat hij onbewust (meer) reageren alsof het vroeger anders was gegaan, hoewel hij bewust nog weet hoe het in feite is gegaan. Deze techniek wordt gebruikt om gevoelsmatige hindernissen op te ruimen die samenhangen met het verleden

6 Nieuw gedrag generator

Deze techniek wordt gebruikt om iemand voor te bereiden op nieuwe uitdagingen. De NLP-er helpt zijn gesprekspartner om een innerlijke strategie te leren waarmee hij nieuw gedrag kan bedenken. De strategie heeft drie zintuiglijke stappen:
– Auditief: woorden die aangeven welke criteria belangrijk zijn.
– Visueel: beelden van mogelijke handelingen.
– Kinesthetisch: gevoelens over wat realistisch is om concreet te doen.
De gesprekspartner doorloopt deze cyclus meestal meerdere keren om tot een passend nieuw gedrag te komen. Deze techniek wordt toegepast om mensen voor te bereiden op nieuwe uitdagingen.

7 Veranderen van innerlijke strategieën

Er zijn bepaalde oogbewegingen die samenhangen met het zintuiglijke karakter van de beleving op dat moment. Dat stelt hen in staat om opeenvolgingen van zintuiglijke belevingen te observeren die een bepaald resultaat hebben. Zo heeft iemand bijvoorbeeld een strategie om beslissingen te nemen, maar ook een strategie om kwaad te worden. Doordat de NLP-er de strategie kan observeren, kan hij zijn gesprekspartner helpen om die te veranderen.

8 Onderhandelen tussen gedeelten

Veel menselijke problemen zijn gebaseerd op innerlijke conflicten (tegenstrijdige gevoelens). In NLP worden die gezien als conflicten tussen verschillende gedeelten die verschillende doelen hebben. Bij deze techniek worden de conflicterende gedeelten eerst duidelijk zintuiglijk weergegeven. Vervolgens wordt naar een gezamenlijke doelstelling en nieuwe gedragingen gezocht. Deze techniek wordt toegepast om innerlijke conflicten op te lossen

9 Herkaderen

Overtuigingen zijn innerlijke systemen waarin verschillende zintuiglijke ervaringen, criteria en verbale conclusies zijn te onderscheiden. Reframing (het plaatsen van een nieuw kader) is een NLP techniek waarbij deze elementen eerst in kaart worden gebracht. Vervolgens helpt de NLP-er zijn gesprekspartner om een nieuwe betekenis aan de zintuiglijke ervaringen te koppelen, d.w.z. uit dezelfde ervaringen nieuwe, betere conclusies te trekken. Deze techniek wordt, net als het metamodel, gebruikt om belemmerende overtuigingen te veranderen.

10 Geleid intern proces (metaforen)

Het gebruik van metaforen in NLP is een vorm van indirecte suggestie. De gewenste verandering wordt aangeboden in de vorm van een verhaal. Dat verhaal heeft inhoudelijk niets te maken met de gewenste verandering, maar het heeft wel een structuur (elementen en relaties) die de verandering weerspiegelt. Deze techniek wordt gebruikt om onbewuste hulpbronnen te activeren.

Nieuwe ontwikkelaars en nieuwe doelgroepen binnen NLP

Vanaf de jaren ’80 kent NLP diverse verschillende ontwikkelaars, veel verschillende doelgroepen en een grote internationale verspreiding. NLP-ers van de tweede generatie, zoals Leslie Cameron Bandler, David Gordon, Anthony Robbins, Robert Dilts, Todd Epstein en Stephen Gilligan zetten de ontwikkeling van NLP voort. Doordat zij dat allemaal op hun eigen manier doen, ontstaat er een veelheid van verschillende accenten en technieken. 

Wildgroei aan NLP coaching trainingen 

In vrijwel alle Westerse landen worden NLP-instituten opgericht, waardoor ook nationale verschillen ontstaan. De aanbieders van NLP-trainingen beginnen te variëren van spiritueel tot zakelijk, van uitstekend onderlegd tot nauwelijks opgeleid en van uiterst integer tot hyper-commercieel. Aangezien er geen centrale autoriteit is die NLP reguleert, kan iedereen die dat wil NLP-trainingen aanbieden.

NLP Master en NLP practioner

Ik heb mijn NLP practioner en NLP Master opleiding gedaan bij het Instituut voor Eclectische Psychologie (IEP). Deze organiseert al vanaf 1981 de eerste NLP-workshops in ons land en in 1983 volgt de eerste NLP opleidingen. Tevens heb ik 2 jaar meegelopen als begeleider voor het IEP. Wat een verrijking is want zo kan je de stof goed leren toepassen.

Is NLP kwakzalverij?

Vanaf de jaren ’90 wordt NLP door sommige wetenschappers doelgericht aangevallen. ‘Neurolinguïstiek’, zo definieert men. is kwakzalverij. Men onderzoekt hoe spreken en taal verstaan wordt door de hersenen, gebruik makend van klinisch onderzoek aan afasiepatiënten. En van moderne beeldtechnieken zoals magneto-encefalografie’. Aangezien NLP zich daar duidelijk niet mee bezighoudt, vindt men dat de term ‘Neuro-Linguïstisch’ onjuist wordt gebruikt.

Is NLP gevaarlijk?

Op dit moment weten we dat NLP geen directe schade kan opleveren. En dat het op vele plekken wordt toegepast door diverse beroepsgroepen we kunnen er bijna niet meer omheen NLP is een methode waar vele baat bij hebben.

Wetenschappelijke inzichten die ondersteunen dat NLP​ coaching niet gevaarlijk is

Veel recente wetenschappelijke inzichten sluiten naadloos aan bij de praktijk van NLP.
Enkele voorbeelden zijn:

• De ontdekking van de spiegelneuronen.
• Het inzicht in de constructieve aard van de herinnering.
• De neurologische basis van imaginatie.

NLP coaching Boeken

Er zijn veel boeken geschreven Hieronder een aantal klassiekers die je, als je geïnteresseerd bent in NLP zeker aan te raden zijn om te lezen.

Dilts, R. en Delozier, J.
Encyclopedia of Systemic NLP and NLP New Coding
 2000, NLP University Press, Scotts Valey, USA.

Derks, L. en Hollander, J.
Essenties van NLP
Sleutels tot persoonlijke verandering
2000, Kosmos Uitgevers

Bandler, Richard and Grinder, John
The Structure of Magic
A Book about Language and Therapy
1975, Science & Behavior Books, Palo Alto

Bandler, Richard and Grinder, John
Frogs into princes: Neuro Linguistic Programming
1979, Real People Press

Erickson, Milton H.
Hypnotic Realities
The Induction of Clinical Hypnosis and Forms of Indirect Suggestion.
1976, Irvington Publishers

​Eigendom van de term NLP

In 2000 oordeelt het Engelse High Court dat NLP een generieke term is, die vrijelijk gebruikt mag worden.

Dit artikel over NLP coaching is geschreven door Virgil van Dijk