Wat is PTSS. Hieronder volgt een pagina met uitleg wat P.T.S.S. is en hoe we het kunnen behandelen.

Wat is PTSS (Posttraumatische Stressstoornis) ?

Een posttraumatische stressstoornis (PTSS) is een psychische stoornis die op elke leeftijd kan ontstaan na het ervaren van een zeer traumatische gebeurtenis. Het heeft vaak een grote impact op verschillende delen van je leven. Denk hierbij aan je sociale relaties en werk-/schoolprestaties. Ongeveer 10% van kinderen, jongeren en volwassenen die te maken hebben gehad met een traumatische gebeurtenis, ontwikkelt na de gebeurtenis PTSS. Maar wat is nu precies een traumatische gebeurtenis?

Wanneer spreken we van een trauma?

Je maakt als kind, jongere en volwassene van alles mee in het leven. Meestal zijn de gebeurtenissen leuk en als ze al als schokkend ervaren worden is het maar net hoe je hiermee omgaat. Denk aan bijvoorbeeld een rit in de achtbaan eerst ervaar je de schrik van vallen en snelheid en daarna koppel je het meestal aan het fijne gevoel van alle gelukshormoontjes die je aanmaakt. Maar soms zijn het ingrijpende, schokkende gebeurtenissen en dan wordt het gekoppeld aan stress hormonen. Dit heeft een ander effect, dit is een acuut trauma. Sommige trauma’s duren langer door langdurige blootstelling aan de traumatiserende ervaring.

Wat zijn traumatiserende ervaringen?

Belangrijk is dat een traumatische ervaring op het moment zelf niet als traumatisch kan worden ervaren. Je gaat namelijk vaak fysiek en geestelijk in de overlevingsmodus. Waardoor je pas veel later bij jezelf bemerkt dat je niet lekker in je vel zit en je lijf en je gedachtes anders werken dan dat jezelf gewend was. typische traumatiserende ervaringen zijn bijvoorbeeld:

Fysiek geweld;
Emotionele verwaarlozing;
Seksuele mishandeling;
Langdurig gepest worden;
Het meemaken van een natuurramp of oorlogsgeweld;
Het hebben van een gezinslid met een chronische psychische of lichamelijke ziekte;
Een vechtscheiding waarbij kinderen vaak worden blootgesteld aan geweld tussen ouders.

Kan jezelf PTSS oplossen?

Sommige mensen zijn in staat om zelf of met hulp uit hun omgeving een traumatische gebeurtenis te verwerken. Vele andere hebben daar meer moeite mee en kunnen psychische klachten ontwikkelen. Het is heel normaal om na een traumatische gebeurtenis last te hebben van de volgende symptomen: zoals nachtmerries, flashbacks, en schrik- en vermijdingsreacties. Maar deze posttraumatische klachten moeten natuurlijk niet je leven overnemen.

Er zijn verschillende psychotraumatische stoornissen, waarvan PTSS het meest bekend is. Andere psychotraumatische stoornissen zijn bijvoorbeeld de acute stressstoornis, reactieve hechtingsstoornis en ontremd-sociaalcontact stoornis.

Wat kun je doen als je te maken hebt met PTSS?

Als je te maken hebt met PTSS na een traumatische gebeurtenis, dan is het heel belangrijk om zo snel mogelijk professionele hulp in te schakelen. Hoe langer je wacht met het goed verwerken van jouw traumatische klachten, hoe groter de negatieve effecten voor jouw, je omgeving en het gehele leven kunnen zijn. Gelukkig zijn dit soort klachten goed te behandelen en zijn er verschillende behandelmogelijkheden:

EMDR
Brainspotting
Meditatie
Bewegen!!
Traumagerichte cognitieve therapie
En eventueel behandeling met medicatie. ook al wijst onderzoek uit dat dit alleen maar ondersteunend is aan de andere therapie vormen

Net als met andere psychische klachten, is het noodzakelijk om een nauwkeurige diagnose te laten stellen door een psycholoog om de juiste behandeling te bepalen.

PTSS symptomen en andere soorten trauma

PTSS kan voorkomen op iedere leeftijd. En is te herkennen aan meerdere symptomen. Hoeveel van deze symptomen aanwezig zijn en hoe ernstig ze zijn, verschilt per persoon. In sommige gevallen zijn het angsttsymptomen. Maar je kunt ook te maken hebben met symptomen die bijvoorbeeld gelinkt zijn aan stemmingssymptomen, het niet meer ervaren van vreugde en boosheid of agressie.

In sommige gevallen kun je te maken hebben met een acute stressstoornis. Dit is een psychotraumatische stoornis die veel lijkt op PTSS. Maar verschilt op het gebied van duur en het moment van ontwikkeling. Het is mogelijk dat je na het ervaren van een traumatische gebeurtenis eerst een acute stressstoornis ontwikkelt. Deze kan na een maand voorbij zijn of juist verder uitgroeien tot PTSS. Maar niet iedereen die PTSS ontwikkelt, heeft eerst te maken met een acute stressstoornis.

Jonge kinderen kunnen daarnaast ook te maken krijgen met enkele andere psychotraumatische stoornissen, zoals de reactieve hechttingsstoornis of ontremd-sociaalcontactstoornis. Hieronder bespreken we kort de symptomen van deze stoornissen.

PTSS symptomen

Kenmerkend aan een posttraumatische stressstoornis is dat traumatische ervaringen ongewild op verschillende manieren of momenten weer worden opgeroepen. Vaak ervaar je dan intense angst of paniek, omdat je het trauma als het ware opnieuw beleeft. Psychische klachten die bij PTSS vaak voorkomen zijn:

Terugkerende, onvrijwillige en pijnlijke herinneringen aan de gebeurtenis;
Nachtmerries;
Flashbacks;
Last hebben van prikkelbaarheid en woede-uitbarstingen (zonder goede reden);
Roekeloos of zelfdestructief gedrag;
Concentratieproblemen;
Overdreven schrikachtig zijn;
Altijd waakzaam zijn;
Moeite hebben met in- of doorslapen of onrustig slapen;
Een aanhoudende negatieve stemming hebben (zoals angst, boosheid, schuldgevoelens, schaamte);
Duidelijk minder geïnteresseerd zijn in het doen van belangrijke activiteiten;
Het gevoel hebben minder verbonden te zijn met anderen en je sociaal terugtrekken;
Moeite hebben met het ervaren van positieve emoties (zoals geluk, tevredenheid of liefde);
Vermijdingsgedrag.

Je kunt hierbij vaak het gevoel hebben dat je niet meer in je eigen lichaam zit, maar alles ervaart alsof je jezelf van buitenaf ziet (alsof je in een droom zit). Dit noemen we depersonalisatie. Maar je kunt ook het gevoel hebben alsof je omgeving niet echt is. Dit noemen we derealisatie.

Is PTSS blijvend?

Zowel de gevolgen als de duur van PTSS symptomen verschillen per persoon. Ongeveer de helft van de volwassenen die last heeft van PTSS, heeft er na drie maanden geen last meer van. Maar sommige mensen kunnen langer dan een jaar en soms meer dan vijftig jaar last hebben van bepaalde symptomen. Er zijn verschillende factoren die hierbij een rol spelen. Denk aan de ernst en het soort traumatische gebeurtenis die je hebt ervaren. Hoe vaak je blootgesteld wordt aan dingen die je daaraan doen herinneren, persoonlijke karaktereigenschappen en jouw persoonlijke manier van omgaan met lastige situaties. Tijdens de coachingssessie ontwikkel je vaardigheden waarmee je hierop meer controle kunt krijgen. Dus PTSS hoeft niet blijft te zijn meestal is het wel zo dat hoe ernstiger en heo zwaarder de onderliggende oorzaak is hoe lastiger is om er helemaal van af te komen.

Acute stressstoornis symptomen

De symptomen van een acute stressstoornis komen overeen met die van PTSS. Bij PTSS hoeven de symptomen niet direct aanwezig te zijn na het ervaren van een traumatische gebeurtenis. Het kan zelfs maanden tot jaren duren voordat je er last van krijgt. Maar een acute stressstoornis treedt direct op na het ervaren van een traumatische gebeurtenis en duurt minimaal drie dagen tot maximaal één maand. Als je te maken hebt met een acute stressstoornis, dan vertoon je niet alleen de symptomen, maar is het ook duidelijk dat je eronder lijdt. Vooral bij kinderen is een acute stressstoornis te herkennen wanneer er na een trauma onmiddellijk sprake is van chaotisch of opgewonden gedrag. Daarnaast moet het ook duidelijk zijn dat het kind lijdt.

Kenmerken van een reactieve hechtingsstoornis

Een reactieve hechtingsstoornis is een diagnose die alleen bij kinderen wordt gesteld! Opvallend want veel oudere hebben hier ook last van in hun functioneren. Het is een stoornis die vanaf een leeftijd van negen maanden tot vijf jaar merkbaar kan zijn en herkenbaar is aan een duidelijk verstoord hechtingsgedrag dat niet bij de ontwikkeling past. Hierbij kun je denken aan situaties waarin een kind nauwelijks troost, steun, bescherming of koesterende zorg zoekt bij een ouder. Of dat het kind minimaal reageert op de troostpogingen van hun ouders of verzorgers. Daarnaast toont een kind met een reactieve hechttingsstoornis nauwelijks positieve emoties tijdens hun interactie met hun ouders of verzorgers. Deze stoornis komt vaak voor in combinatie met een ontwikkelingsachterstand op het gebied van taal en denkvermogen.

Als een kind bijvoorbeeld niet wordt getroost, aangemoedigd, of liefdevol wordt behandeld op kritische momenten;
Indien er zeer regelmatig gewisseld wordt van verzorger, waardoor het moeilijk is om stabiele hechtingsrelaties op te bouwen;
Als het kind opgroeit in een ongebruikelijke omgeving, waarbij het lastiger is om bepaalde hechtingsrelaties te ontwikkelen.

De symptomen van een ontremd-sociaalcontactstoornis

In tegenstelling tot een reactieve hechtingsstoornis, waarbij een kind juist op redelijke emotionele afstand blijft van anderen, vertoont een kind met een ontremd-sociaalcontactstoornis tegenovergesteld gedrag. Zij benaderen onbekende volwassenen op een actieve wijze en gaan met hen om. Hierbij vertonen ze overdreven familiair gedrag – op zowel mondelinge als lichamelijke wijze – wat niet aansluit bij de sociale grenzen die passen bij hun cultuur of leeftijd.

Oorzaken en gevolgen van PTSS

Oorzaken PTSS

In veel gevallen wordt PTSS veroorzaakt door het meemaken van een (ernstige) traumatische ervaring. Hierbij kun je denken aan verkrachting, mishandeling, ongelukken of oorlogservaringen. Maar niet iedereen die een dergelijke traumatische gebeurtenis ervaart, ontwikkelt PTSS! Waarom dit zo is, is niet eenduidig te verklaren. Behalve het ervaren van een schokkende gebeurtenis, spelen diverse factoren een rol bij het ontwikkelen van PTSS:

Jouw persoonlijke karaktereigenschappen, zoals temperament of sociale vaardigheden;
De manier waarop je op jouw eigen wijze met moeilijke situaties omgaat (coping);
Aanleg en erfelijkheid voor het ontwikkelen van angstklachten;
Eerder opgedane (negatief en/of positief) levenservaringen;
Sociaal-emotionele steun die je na (een) nare ervaring vanuit je omgeving krijgt. Vooral bij kinderen kan de kans op het ontwikkelen van PTSS of andere psychotraumatische stoornis worden verminderd door het geven van steun, uitleg en correctie;

Gevolgen PTSS

PTSS brengt verschillende grote gevolgen met zich mee. Zo ervaar je een slechtere kwaliteit van leven doordat je op verschillende manieren en momenten herinnerd wordt aan die nare gebeurtenis. Hierdoor kun je je verlamd gaan voelen, waardoor je met heel veel moeite je dagelijkse leven kunt leiden. Uiteindelijk zullen diverse gebieden in je leven hier ook onder gaan lijden, zoals je studie/werk, sociale contacten, relatie en gezin. Vooral bij kinderen is het belangrijk om hun gedrag in de gaten te houden en te blijven praten over de gebeurtenis om deze te verwerken.

Mogelijke geestelijke, sociale en emotionele gevolgen van PTSS:

Depressie;
Verhoogde prikkelbaarheid, lusteloosheid of andere stemmingsproblemen;
(Sociale) angst, waardoor je jezelf terugtrekt en sociale contacten vermijdt. Je kunt hierdoor geïsoleerd raken;
Het gevoel hebben niemand te kunnen vertrouwen, zelfs niet je eigen familie;
Intense angst of paniek;
Overmatige schrikreacties;
Hyperactiviteit;
Slapeloosheid en/of nachtmerries;
Vermijdingsreacties om gevoelens, gedachten en herbelevingen gekoppeld aan die nare gebeurtenis niet te hoeven ervaren;
Concentratieproblemen, vergeetachtig of dromerig zijn en daardoor slechter presteren op school/werk;
Problemen met sociaal contact door agressief gedrag;
Alcohol en/of drugsproblemen, verslavingsproblematiek;
Opvoedproblemen, problemen met het gezin.

Denk je last te hebben van PTSS symptomen? Neem dan eerst contact op met jouw huisarts. Deze kan ervoor zorgen dat je wordt doorverwezen voor een bij een coach of psycholoog.

Behandeling PTSS

Ondanks dat PTSS en ander onverwerkte trauma’s grote gevolgen kunnen hebben, kunnen deze goed en effectief worden behandeld. Zodra je door de huisarts bent doorverwezen naar een coach. Onderzoekt een coach eerst tijdens de intakefase of je daadwerkelijk te maken hebt met PTSS. Dit is ook onderdeel van een PTSS behandeling.

Het is goed mogelijk dat je naast PTSS ook te maken hebt met andere psychische klachten, zoals depressieve klachten. Ook PTSS in combinatie met angststoornissen (zoals de paniekstoornis) komt veel voor. Maar misschien heb je juist meer last van lichamelijke klachten, zoals stijfheid in spieren, spierpijn, hoofdpijn en vermoeidheid. Deze klachten kunnen passend zijn bij een somatische-symptoomstoornis. Het is dan ook van groot belang om duidelijk in kaart te brengen waar je precies last van hebt. Zo kunnen we namelijk een persoonlijk behandelplan opstellen die bij jouw situatie past.

PTSS behandeling begint met een behandelplan

Om een persoonlijk behandelplan op te stellen, nemen we eerst samen jouw symptomen en klachten zorgvuldig door en staan we stil bij jouw gedrag. Dit doen we middels persoonlijke gesprekken en enkele vragenlijsten. Ditzelfde geldt voor PTSS behandeling bij kinderen.

Zodra je samen met ons jouw klachten hebt doorgenomen, ontvang je een adviesgesprek waarin wordt uitgelegd wat er aan de hand is en hoe we dat samen het beste kunnen aanpakken. Hoeveel sessies je kunt verwachten. Welke therapievormen zullen worden gebruikt en overige belangrijke informatie wordt vervolgens vastgelegd in een persoonlijk behandelplan waarmee we aan de slag gaan.

Psycho-educatie

Ongeacht het soort psychische klachten waarmee je te maken hebt. Dit houdt in dat we je leren wat jouw psychische stoornis precies inhoudt en wat de beste wetenschappelijk onderbouwde manieren zijn om die aan te pakken. In dit geval leer je meer over PTSS, eventueel in combinatie met andere psychische klachten. B

Het gebruik van EMDR

Wanneer er sprake is van PTSS, dan wordt EMDR-therapie als eerste stap ingezet voor de behandeling. Let op dit is specialistisch werk! Het is een behandelvorm die kan worden ingezet als iemand bereid is om de oorzaak te werken van het trauma.

Exposure therapie

Wanneer je vermijdingsgedrag vertoont door bijvoorbeeld openbare plekken te vermijden of wanneer het te pijnlijk is om terug te denken aan de gebeurtenis, dan kan exposure therapie worden ingezet. Bij exposure therapie beschrijf je de traumatische gebeurtenis zo nauwkeurig mogelijk. Door de confrontatie aan te gaan met jouw trauma in plaats van deze te vermijden, zwakken de emoties die de trauma bij jou oproept af. Zo kun je jouw trauma goed verwerken en het een plekje geven. In sommige gevallen wordt er gekozen voor een directe confrontatie. Hierbij kun je denken aan een directe confrontatie met de plaats waar de nare gebeurtenis heeft plaatsgevonden of zelf met iemand ook hierbij begeleiden we je als coach.

Medicatie

Deskundigen zijn het erover eens dat kinderen, jongeren en volwassenen met PTSS in de eerste plaats door middel van therapie behandeld moeten worden. Medicatie mag dus niet standaard worden ingezet als een behandelmethode (AACAP, 1998; NICE, 2005). Daarbij speelt het een rol dat er nog weinig onderzoek is gedaan naar de effectiviteit van medicatie, terwijl de effectiviteit van therapie inmiddels wel is aangetoond. Medicatie wordt pas ingezet als therapie niet of onvoldoende werkt.

Deze pagina over wat is PTSS is geschreven door Virgil van Dijk

Over
Laatste berichten

volg me op

Virgil van Dijk

Eigenaar coaching en training van nu bij Coaching en training van nu

Ik help u met persoonlijke en organisatie ontwikkeling met een solide effect voor u en de organisatie op de lange termijn.

Met een inspirerende en doelgerichte aanpak, stimuleer ik u en uw medewerkers om het beste uit zich zelf te halen. Uw vragen beantwoorden we met een effect dat blijvende verandering realiseert zodat u de gewenste doelen bereikt met trainingen en coaching.